عبدالحمید ملک‌الکلامی، خطاطی مبتکر و خوش ذوق در سال ۱۲۶۲ه.ش در شهرسنندج چشم به جهان گشود.
عبدالحمید ملک‌الکلامی معروف به “امیرالکتاب” (۱۲۶۲–۱۳۲۸ ه.ش) یکی از خوشنویسان ایران و کردستان است.
عبدالحمید ملک‌الکلامی از جمله ستارگان درخشان آسمان هنر و ادب و زاده کردستان است، امیرالکتاب فرزند عبدالمجید ملک الکلامی سقزی و نواده‌ی عبدالکریم سقزی بودند. پدر و پدر بزرگش این نامدار کُرد از دبیران و خوشنویسان و شاعران و رجال نامدار عهد ناصری بودند.
عبدالحمید ملک‌الکلامی، فرزند میرزا عبدالمجید ملک الکلامی اهل سقز و معروف به ملک الکلام مجدی یا میرزا مجدالدین ملک الکلام کردستانی است. ملک‌الکلامی‌ها از خاندان اصیل و ریشه دار اختیارالدینی‌های بانه بوده که تا وفات عبدالکریم سلطان، آخرین فرمانروای بانه در سال 1289 هـ. ق از حکمرانان بانه بوده‌اند. وجه تسمیه ی این خاندان به اختیارالدینی بدین سبب است که ایشان در صدر اسلام با میل و رغبت خود به اسلام گرویده‌اند.
پدر امیر، مرحوم عبدالمجید ملک‌الکلامی متخلص به (مجدی) در زمان مجید خان اردلان در سقز منشی حکومتی بوده و زمانی که حسنعلی‌خان امیر نظام گروسی از رجال زبده و خوشنویس و ادیب صاحب سبک دوران و رئیس ایل بزرگ گروس در کردستان، با دیدن خط و اشعار عبدالمجید مجدی او را به جهت قبول یکی از مشاغل حکومتی از سقز به سنندج فراخوانده و در یک اتفاق تاریخی عبدالمجید مجدی با ناصر الدین شاه قاجار، که خود مدعی شعر و شاعری بوده، مواجه می‌شود و سلطان با شنیدن قصیده و غزلی از مجدی و دیدن خط و کتابت او به رسم آن زمان در فرمانی عنوان (ملک الکلامی) را به او بخشید و آوازه‌اش در ایران پیچید و در تهران با ادیب الممالک و رضا قلی‌خان هدایت که از شاعران و ادیبان نامی زمان بوده‌اند همدم و مصاحب شد و به احتمال زیاد در خط شاگرد مرحوم میر حسین خوشنویس باشی نیز بوده است. در ضمن سنگ قبرهای مجید خان اردلان و مصطفی خان اردلان در گنبد حکام سقز و سنگ قبر سردار اسعد بختیاری در اصفهان از خطوط وی می‌باشد.
عبدالحمید ملک‌الکلامی در سال 1262 شمسی در شهر سنندج چشم به جهان گشود. و از دوران کودکی تا اوان جوانی در همانجا به کسب علوم و فضایل و کمالات و هنرها پرداخت و با پدر خود سفری نیز به حجاز کرد و مراسم حج را به جا آورد.
عبدالحمید ملک‌الکلامی به لغت عرب مسلط بود و تقریبا حافظ تمام قرآن با بسیاری از تواریخ متداول آشنا بود و در اقسام ادبیات زبان فارسی استاد و منشی زبر دست بود و نثری شیوا داشت و شعر را خوب می شناخت و می‌خواند و می سرود و قریحه شاعری را از پدر به ارث برده بود در شعر( شرقی) تخلص می‌نمود. کتیبه‌های آرامگاه حافظ در شیراز و کتیبه‌های حجاری شده موزه ایران باستان به خط ثلث اوست.
عبدالحمید ملک‌الکلامی خوش محضر و نکته سنج و حافظه‌ای نیرومند داشت و مکرر دیدم قصایدی که بیش از یکصد بیت داشت را بدون تامل و به دنبال هم می‌خواند. از هنرهای دستی، نقاشی آبرنگ، گراور، نقاری و حکاکی بهره تمام داشت و بعضی سر سکه ها که در دوره او در ضرابخانه دولتی ضرب می شد را او کنده است، مرکب می‌ساخت و کاغذ را خوب رنگ و آهار و مهره می‌کرد. به نگهداری انواع گل‌ها علاقه داشت و نژادهای مختلف گیاهان راخوب می‌شناخت.
امیرالکتاب بذال و سخی الطبع بود و از علایق دنیوی گریزان و تسلط وی در کتابت خطوط متنوع به آن درجه بود که در نیم قرن اخیر خوشنویسی به جامعیت او نیامده است. نسخ و ثلث و ریحان و محقق و نستعلیق و شکسته نستعلیق و شکسته تعلیق را استادانه می‌نوشت.
- وفات عبدالحمید ملک‌الکلامی
عبدالحمید ملک‌الکلامی “امیرالکتاب” در شب چهارم مهر ماه سال 1328 شمسی در سن 66 سالگی چشم از جهان فرو بست و در امام‌زاده عبدالله تهران به خاک سپرده شده‌است.
- برخی از آثار عبدالحمید ملک‌الکلامی “امیرالکتاب” عبارتند از:
- تابلوی “وشاورهم فی الامر” (۱۳۳۲ق) مجلس شورای ملی
- دیوان مرحوم حاج ملک‌الکلام به خط نستعلیق کتابت ممتاز (۱۳۳۶ق) تهران چاپ سنگی
- کتیبه چندین ابنیه فرهنگی در تبریز و دیگر شهرهای ایران
- کتیبه آرامگاه حافظ در شیراز
- کتیبه ثلث سردر موزه ایران باستان
- کتیبه سردر کتابخانه ملی و دارلفنون
- کتیبه رضاشاه پهلوی (ناتمام)
- کتیبه برنجی دانشگاه تهران
- سردر مدرسه نوبنیاد تهران
پوستری از گرامیداشت یاد خوشنویس بزرگ ایران عبدالحمید ملک‌الکلامی
عکسی از ملک الکلام مجدی
عکسی از کتیبه آرامگاه حافظ شیرازی آثاری از امیرالکتاب
دیدگاهتان را بنویسید